Ulster American, του David Ireland - Κριτική

Βρισκόμαστε στο Λονδίνο, εν μέσω Brexit, βρέχει, το Θέατρο είναι σκοτεινό και η σκηνή γεμάτη σκηνικά από την προηγούμενη παράσταση. Ο Τζο Κόνγουει είναι ένας Αμερικανός ηθοποιός βραβευμένος με Όσκαρ. Ο Λη είναι Άγγλος σκηνοθέτης που φιλοδοξεί να γίνει διευθυντής θεάτρου. Η Ρουθ, ήταν τεχνικός στο θέατρο, αλλά πλέον γράφει θεατρικά έργα. Οι τρεις τους συναντιούνται για τις πρόβες του νέου έργου της Ρουθ, ενός έργου γεμάτο “αλήθεια”, βιαιότητα, ένα έργο που σύμφωνα με τον Τζο μόνο “μια γυναίκα Ιρλανδή θα μπορούσε να γράψει”. Τα στερεότυπα, οι σεξιστικές και ρατσιστικές δηλώσεις διαδέχονται η μια την άλλη, ενώ ο καθένας από τους τρεις τους επαναπροσδιορίζει την πολιτική και εθνική του ταυτότητα, και ξεκινά μια κούρσα επιβίωσης του “δυνατότερου”. 

Ο David Ireland γεννήθηκε στην Βόρειο Ιρλανδία το 1976, είναι ηθοποιός και συγγραφέας. Τα έργα του ανεβαίνουν συχνά στο θέατρο, έχουν κερδίσει βραβεία και διεθνή αναγνώριση. Το συγκεκριμένο ανέβηκε το 2018 στο Traverse Theatre, και απέσπασε πολλά βραβεία. Ο συγγραφέας είναι σαφής ως προς τις πολιτικές του πεποιθήσεις, και τα έργα του διατηρούν ένα δηκτικό πνεύμα που συνάδει με τις ιστορικές συνθήκες, όπως το Brexit. Με αφορμή αναμετάδοση παράστασης του έργου του “Sadie” από το ΒΒC, το 2021, είχε δηλώσει σε συνέντευξη στον Guardian: “δεν με πειράζει να μην ανεβαίνουν τα έργα μου επειδή δεν είναι καλά, αλλά αν νομίζεις ότι ένα έργο είναι καλό, αλλά δεν θα το ανεβάσεις εξαιτίας της αντίδρασης, τότε βρισκόμαστε όλοι σε μια πολύ τρομακτική κατάσταση”*. Στο έργο του “ULSTER AMERICAN”, το διακύβευμα είναι σχεδόν αυτό, δηλαδή, οι προσωπικές πεποιθήσεις των συντελεστών, συγκρούονται με την προβολή των προσδοκιών τους, και οδηγούν σε ένα βίαιο ντόμινο συγκρουσεων που θα αποβεί μοιραίο. 

Το έργο θεωρείται μαύρη κωμωδία ή σάτιρα, κι όντως ακολουθεί μια κωμική ροή, την οποία υπηρετεί ο Μανώλης Δούνιας στην σκηνοθεσία του έργου. Εξ αρχής τα πάντα μεγεθύνονται, μέσα από τον καταιγιστικό λόγο του Τζο Κόνγουεϊ που υποδύεται ο Ορέστης Τζιόβας. Ο Τζο ανοίγει το στόμα του και κυριολεκτικά σε αφήνει άναυδο, καθώς προκαλεί με ιλιγγιώδη κλιμάκωση, ξεκινώντας από το αν πρέπει ή όχι οι λευκοί να χρησιμοποιούν την λέξη “νέγρος”, αν επρεπε να βιάσει μια γυναίκα ποια θα βίαζε και γιατί παρά το γεγονός ότι αγαπάει και υποστηρίζει τις γυναίκες, ενώ παράλληλα διατρανώνει τον “ανδρισμό” του και την πίστη του στο Θεό. Κι ενώ σαν θεατής βομβαρδίζεσαι από την παρανοϊκή φλυαρία του οσκαρικού ηθοποιού, διαπιστώνεις πόσο διατεθειμένος είναι ο Λη, ο σκηνοθέτης που υποδύεται ο Κώστας Νικούλι, να αμβλύνει τους τόνους, κι ακόμα ακόμα να δείξει στον Τζο ότι παρά την θέση και αρχή ότι σε κανέναν άνθρωπο δεν αξίζει να βιαστεί, ίσως υπό την απειλή όπλου να επέλεγε να βιάσει έναν άνθρωπο. Η είσοδος της Ρουθ, που ερμηνεύει η Γιούλη Τσαγκαράκη, προμηνύεται σαρωτική. Κι από την είσοδο της κι ύστερα αρχίζει μια εναλλακτική “κωμωδία παρεξηγήσεων”, σκοτεινή, επικίνδυνη και θανατηφόρος. 

Ο Μανώλης Δούνιας σκηνοθετεί το έργο αντλώντας κυρίως από την επιφανειακή κωμικότητα των καταστάσεων που διαδραματίζονται. Τα λεγόμενα, και κυρίως οι απόψεις, αλλά πρωτίστως ο δογματισμός των προσώπων είναι άκρως αποτροπιαστικά. Τα εφέ των φωτισμών (Αλέκος Αναστασίου) δίνουν ένα κινηματογραφικό ρυθμό, καθώς και τα κάδρα με την χρήση των διαφορετικών επιπέδων των σκηνικών. Η ερμηνευτική οδός κατά την υποφαινόμενη είναι δισδιάστατη, όλο το βάρος έχει πέσει στην εξωτερίκευση, σχεδόν καρικατούρα των στερεοτύπων, που ενισχύονται ακόμα περισσότερο από μια τεχνική παύση κάθε φορά που γίνεται μια “βαρύγδουπη” δήλωση. Ο David Ireland έχει γράψει ένα έργο “αεροστεγές”, δεδομένων των χαρακτήρων, του παρελθόντος και των γεγονότων, είναι “καταδικασμένοι” στο μοιραίο. Δεν είναι αυτά που λένε που τους οδηγούν στην σύγκρουση αλλά οι απόψεις τους. Οι τρεις ηθοποιοί είναι πεπεισμένοι επ’ αυτών, οπότε το διακύβευμα είναι ένα: πόσο πολύ θέλουν να ανεβάσουν την παράσταση τους; Πόσο πεπεισμένοι είναι για το θέατρο ως μέσο έκφρασης και τέχνης; Μήπως τελικά ο Ireland έγραψε ένα έργο κριτική για τον κόσμο του θεάτρου; 

Η παράσταση ULSTER AMERICAN δεν συνιστάται για θεατές κάτω των 16 ετών.

*Πρωτότυπο κείμενο: I don’t mind people not producing my plays because they’re not any good, but, if you think a play is good, but you won’t produce it because of the reaction, that’s a very frightening place for us all to be in.

Συντελεστές

Μετάφραση/Σκηνοθεσία: Μανώλης Δούνιας, Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου, Κοστούμια: Κέλλυ Σταματοπούλου, Βοηθός Σκηνοθέτη: Χριστιάννα Μαριόλη, Παραγωγή: MAROSSOULIS Productions

Επικοινωνία/Προβολή: Αγλαΐα Παγώνα

Πρωταγωνιστούν: Ορέστης Τζιόβας, Κώστας Νικούλι, Γιούλη Τσαγκαράκη