Τρωάδες - Κριτική

Μια τηλεφωνική συνομιλία, μια συμφωνία που θα φανερωθεί όψιμα, μια αλλαγή πολιτικής: σύντομα οι νικημένοι θα μοιάζουν νικητές. 

Τρωάδες του Ευριπίδη, σε μετάφραση Θόδωρου Στεφανόπουλου, σκηνοθεσία Χρήστου Σουγάρη και μουσική σύνθεση του Στέφανου Κορκολή. 

Η ορχήστρα της Επιδαύρου, είναι ένας τόπος αφίξεων-αναχωρήσεων, με ένα μεγάλο τσουκάλι και οικοσκευή, βαλίτσες τοποθετημένες προσεκτικά σε συστάδες σαν να περιμένουν τους ιδιοκτήτες τους κι ένα τηλεφωνικό θάλαμο. Η Εκάβη, από νωρίς έχει εισέλθει του θαλάμου, είναι ο “θρόνος” της, μια θαλάμη - σπηλιά πένθους, από την  οποία εξαπολύει έναν λόγο οδύνης, αλλά και βίας. Η Κασσάνδρα εμφανίζεται πίσω από την σκηνή, αναδεικνύεται η άφιξη της από τους εξαιρετικούς φωτισμούς του Αλέκου Αναστασίου, και διατρέχει όλη την ορχήστρα σε μια βακχική/ροκ αναπαράσταση. Οι γυναίκες της Τροίας φορούν ακόμη τα ρούχα της γιορτής, την νύχτα που πίστεψαν στην νίκη, κι επέτρεψαν την ήττα τους. Το έδαφος, ένας κονιορτός που καταλαγιάζει, μοναδική υπόμνηση ενός άστεως που ξεθεμελιώθηκε από την πυρά και το καταστροφικό μένος των κατακτητών του, ενώ χαμηλή βλάστηση, σαν σε οικόπεδο μετά την κατεδάφιση φύεται αραιά στο χώρο. 

Η Εκάβη, την οποία ερμηνεύει με μοναδικό τρόπο η Ρούλα Πατεράκη, έχει απεκδυθεί του τίτλου της, δεν είναι πια βασίλισσα: το δηλώνει κατάφορα, ο λόγος της, η εμφάνιση της, η συμπεριφορά της, είναι ένας άνθρωπος που δεν έχουν τέλος τα πάθη του. Μέσα σε μια συνθήκη οδύνης, κι ατελέσφορου άχθους, με λόγο που ο ρυθμός του είναι παραληρηματικός αλλά συναισθηματικά αποστασιοποιημένος, εννοεί την παραφορά της με την σωματικότητα της ερμηνείας της. Κινείται στο χώρο της ορχήστρας σαν σε παραζάλη, με μικρά βήματα που αναζητούν το κέντρο βάρους της, όσο ο κορμός της παρασύρεται σαν να βρίσκεται ήδη στο καράβι του Οδυσσέα. Κι όταν η φόρτιση γίνεται επώδυνη, κλείνεται μέσα στο θάλαμο, σαν να προσπαθεί να συγκρατήσει τα μέλη της, το σύνολο του είναι της, που πια έχει χαθεί. 

Ο Χορός των Γυναικών, ακολουθεί αχνά τα χνάρια της Εκάβης, κινείται χωρίς ακριβή κατεύθυνση, στα “χαμένα”, δεν βρίσκει “απάγκιο” ούτε η μία στην άλλη. Ελάχιστες φορές συσπειρώνονται, κι αυτό μόνο για να αμυνθούν κατά του Ταλθύβιου. Παραστέκουν σχεδόν αμήχανα, σαν να μην πιστεύουν αυτό που έχει συντελεστεί, σαν να κοιτούν την καταστροφή έξω από τον εαυτό τους, να την παρατηρούν καθώς συντρίβει κάθε τι γνωστό τους κι οικείο, να τις κάνει ξένες, όχι μόνο για τους άλλους αλλά για τις ίδιες. Η ορμή της Κασσάνδρας μέσα στον Χορό, κι ανάμεσα στις Γυναίκες του Χορού, φέρνει μια άλλη ποιότητα, ένα έτερο επίπεδο διαπραγμάτευσης που απομακρύνεται από τον θυμό και σκιαγραφεί την Εκδίκηση, και τα λόγια της εκδίκησης η Κασσάνδρα της Μαρία Διακοπαναγιώτου τα προφέρει με γλύκα, μια απέραντη γαλήνη, γονατιστή μπροστά από το τζάμι του θαλάμου που έχει αποσυρθεί η Εκάβη.

Η σκηνοθεσία του Χρήστου Σουγάρη επαναφέρει τις παρορμήσεις του δράματος, προσδίδοντας μια αίσθηση οικειότητας, τόσο με τους ερμηνευτές όσο και με την αισθητική που επιλέγει. Μια αισθητική που επιδιώκει να συνδεθεί με τη γενιά του "in yer face", χωρίς να εγκαταλείπει τα λόγια των τραγικών ποιητών. Αυτή η αισθητική ήταν λιγότερο παρούσα στον "Αίαντα", αλλά πολύ πιο έντονη στις "Βάκχες", δύο τραγωδίες που έχει σκηνοθετήσει ο Σουγάρης. Στις "Τρωάδες", η παρουσία του τηλεφωνικού θαλάμου, η αναλογική επικοινωνία που πέφτει στο κενό, αυτή η υπενθύμιση της ζωής σε έναν έρημο τόπο, είναι μια συγκλονιστική στιγμή που μας υπενθυμίζει ότι η πτώση και η καταστροφή της Τροίας είναι τόσο σύγχρονη όσο και η καταστροφή της Χερσώνας.

Συντελεστές

Μετάφραση: Θεόδωρος Στεφανόπουλος, Δραματουργική επεξεργασία -Σκηνοθεσία: Χρήστος Σουγάρης, Σκηνικά -Κοστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου, Πρωτότυπη μουσική σύνθεση:  Στέφανος Κορκολής, Κίνηση: Ερμής Μαλκότσης, Φωτισμοί:  Αλέκος Αναστασίου, Σχεδιασμός μακιγιάζ: Μαντώ Καμάρα, Βοηθός σκηνοθέτη: Χριστόφορος Μαριάδης, Βοηθός σκηνογράφου- ενδυματολόγου: Δανάη Πανά, Οργάνωση παραγωγής: Marleen Verschuuren, Φωτογραφίες: Mike Rafail (That Long Black Cloud)

Διανομή (αλφαβητικά): Μελίνα Αποστολίδου (Αθηνά), Λουκία Βασιλείου (Αθηνά, Ελένη), Μομώ Βλάχου (Αθηνά), Χαρά Γιώτα (Αθηνά), Ηλέκτρα Γωνιάδου (Αθηνά), Μαρία Διακοπαναγιώτου (Κασσάνδρα), Αντώνης Καφετζόπουλος (Ποσειδώνας), Χριστίνα Μπακαστάθη (Αθηνά), Αλέξανδρος Μπουρδούμης (Μενέλαος), Μπέττυ Νικολέση (Αθηνά), Ρούλα Πατεράκη (Εκάβη), Κλειώ Δανάη Οθωναίου (Αθηνά, Ελένη), Δημήτρης Πιατάς (Ταλθύβιος), Πολυξένη Σπυροπούλου (Αθηνά), Βιργινία Ταμπαροπούλου (Αθηνά), Θεοφανώ Τζαλαβρά (Αθηνά), Μαρίζα Τσάρη (Ανδρομάχη), Μάρα Τσικάρα (Αθηνά)

* Έκτακτη αντικατάσταση: Γιάννης Χαρίσης

Γυναίκες: Μαριάννα Αβραμάκη, Μελίνα Αποστολίδου, Λουκία Βασιλείου, Μομώ Βλάχου, Χαρά Γιώτα, Ηλέκτρα Γωνιάδου, Ζωή Ευθυμίου, Ηλέκτρα Καρτάνου, Εύη Κουταλιανού, Λωξάνδρα Λούκας, Ελένη Μισχοπούλου, Χριστίνα Μπακαστάθη, Χρυσή Μπαχτσεβάνη, Μπέτυ Νικολέση, Κλειώ Δανάη Οθωναίου, Πολυξένη Σπυροπούλου, Βιργινία Ταμπαροπούλου, Θεοφανώ Τζαλαβρά,  Φωτεινή Τιμοθέου, Μάρα Τσικάρα

Trojan Women - Review

A conversation over the phone, a deal that shall be revealed in the aftermath and a change of policy: soon the winners shall resemble the defeated. These are Euripides' Trojan Women, directed by Christos Sougaris, translated by Theo Stephanopoulos, and Stefanos Korkolis signs the music composition. 

The Orchestra of Epidaurus is a place of arrivals and departures, with a large pot and household baggage, suitcases carefully arranged in clusters as if waiting for their owners and a telephone booth. Hecuba, has entered the booth before the start of the show, it is her "throne", a narrow cavity of grief, from which she unleashes a speech of anguish as well as violence. Cassandra appears behind the stage, her arrival is highlighted by Alekos Anastasiou's excellent light design,  and she runs through the entire orchestra in a Bacchanalian/Rock representation. The women of Troy still wear the clothes of celebration, from the night that their belief in victory has led to their defeat. The ground, a powdery soil, a unique reminder of a wasteland that was stripped bare by the fire and destructive fury of its conquerors, while low vegetation, as if on a plot of land after demolition, grows sparsely on the site.

Hecuba, who is uniquely interpreted by Roula Pateraki, has been stripped of her title, she is no longer a queen: her speech, her appearance, her behavior indicate that she is a person whose passions meet no end. In a condition of anguish, with a speech whose rhythm is delirious but emotionally detached, she physically manifests her maddening sadness. She moves through the orchestra space as if in a frenzy, making small steps, seeking her gravity centre while her torso drifts as if already on Ulysses’ boat. And when the strain becomes too painful, she closes herself inside the booth, as if trying to constrain her limbs, the whole of her being that is now lost.

The Chorus of women follows the footsteps of Hecuba, moving without a precise direction, as if they are "lost", failing to find compassion even amongst themselves.  They rarely gather together, except for when to defend themselves against Talthyvius. They stand by almost awkwardly, as if they do not believe what has been wrought, as if they look at the destruction like external observers, watching it as it crushes everything known and familiar, making them alien, both to others and themselves. Cassandra's momentum within the Chorus, and among the Women of the Chorus, brings in another quality, a new layer of emotional negotiation with the loss that moves away from anger and outlines Revenge. The words of revenge are spoken with sweetness and infinite peace by Maria Diakopanayotou's Cassandra, as she kneels before the glass of the booth in which Hecuba has retired.

Christos Sougaris's direction invokes the impulses of drama, dredging a sense of intimacy, both with the performers and the aesthetics the director chooses. The staging aesthetics seek to connect with the "in-yer face" generation, but maintain the wording of the tragedian. This aesthetic was less present in "Ajax", but much more pronounced in "Bacchae", two productions of ancient Greek tragedies  staged by Sougaris. In “Trojan Women", the presence of the telephone booth, the analog communication falling into the vacuum, this reminder of life in a desolate place, is a sensational moment which is reminding us that the fall and destruction of Troy is as contemporary as the destruction of Kherson.