Οι καλές ιδέες … πάνε στον παράδεισο

Αγαπώ το θέατρο, τις μεθόδους του, τα συστήματα του, τους ανθρώπους του. Κι επειδή το αγαπώ θέλω να καταθέσω το εξής: μπορεί να έχεις μια εξαιρετική ιδέα, ταλαντούχους συντελεστές αλλά να μην έχεις τελικό αποτέλεσμα, δηλαδή μια παράσταση. 

Είδα την παράσταση “Sadmen” του Θανάση Κριτσάκη, με μια ομάδα υπέροχων νέων ηθοποιών και την παράσταση “Άλλα για τον Γλάρο δεν γνωρίζω” της  Φένια Προβελέγγιου, με εξίσου ταλαντούχους νέους ηθοποιούς. Κάθε παράσταση είχε μια ουσιαστική αφορμή, μια ιδέα - βάση πάνω στην οποία έμελλε να χτιστεί. Στο “Sadmen” παρακολουθούμε την ματαίωση των ηρώων, μια υποτιθέμενη “γιάφκα” αγωνιστών - υπερηρώων που αναζητούν να συνδεθούν ξανά με το συλλογικό συναίσθημα όταν όλα δείχνουν πως έχουν καταρρεύσει. Οι μαρτυρίες των ηρώων κάνουν αναφορές στους Αγανακτισμένους, τον Δεκέμβρη του 2008 και φέρουν καίρια την απογοήτευση εκείνης της γεύσης ότι θα αλλάξει κάτι, όλοι μαζί θα αλλάξουμε κάτι. Στην παράσταση “Άλλα για τον Γλάρο δεν γνωρίζω” παρακολουθούμε το ανέβασμα του “Γλάρου”, δηλαδή τις πρόβες και το παρασκήνιο της παραγωγής όπου η σκηνοθέτης επιμένει σε μια σκηνοθετική γραμμή ενός θεάτρου συνόλου, ενώ σχεδόν όλα αλλάζουν: ο θίασος, το σκηνικό, τα κοστούμια, η προβολή - επικοινωνία της παράστασης, όλα βρίσκονται σε ματαίωση. 

Ως εδώ όλα φαίνονται εξαιρετικά, όλα τα κουτάκια έχουν τσεκαριστεί: η αφορμή, οι συνθήκες, οι ρόλοι, ο εγκιβωτισμός της ιστορίας μέσα στην ιστορία, το ντοκουμέντο των καθημερινών ηρώων - εργατών του θεάτρου, και φυσικά η μέθοδος που θα ακολουθηθεί. Στο “Sadmen”, εξ αρχής ακούμε για το θέατρο της Επινόησης, και το ντοκουμέντο. Στο “Άλλα για τον Γλάρο δεν γνωρίζω”, επανέρχεται συνεχώς το θέατρο συνόλου, με εξαιρετική την ατάκα του Δημήτρη Μπούρα, μπροστά στην παραγωγό επί των συνόλων που συγκεντρώθηκαν εκεί για να κάνουν θέατρο συνόλου. Υπάρχει όμως κατά την υποφαινόμενη ένα κουτάκι που όχι μόνο δεν τσεκαρίστηκε, αλλά φοβάμαι πως στον ενθουσιασμό του αυτοσχεδιασμού, της ενέργειας, και της δημιουργικής διάθεσης “περάστηκε στα ψιλά”: η δραματουργία. Ως θεατής παρακολούθησα ερμηνείες, γέλασα, προβληματίστηκα, αλλά αυτό μου συνέβη αποσπασματικά, σαν να παρακολουθούσα μια πρόβα, όχι γενική, αλλά πρόβα που στήνεις την παράσταση. 

Στο “Sadmen”, υπάρχει μια εξαιρετική σκηνή μεταξύ Άλκηστις Πολυχρόνη και Πένυ Ελευθεριάδου, πάνω στην σκάλα που παραπέμπει σε σκάλα υπηρεσίας για την θέση της γυναίκας μέσα στον αγώνα, που έρχεται λίγο μετά την σκηνή της συλλογικής σωματικότητας, ένα υπέροχο ζωντανό γλυπτό με πλείστες αναφορές όχι μόνο στο ταξικό ζήτημα, αλλά ευρύτερα στην βία που ασκούμε και δεχόμαστε. Αυτές οι δύο σκηνές είναι ισχυρές, δείχνουν πως οι συνθήκες που δόθηκαν στους ηθοποιούς απλώθηκαν και άρχισαν να θεμελιώνουν κάτι σταθερό ως προς τους χαρακτήρες και τις σχέσεις μεταξύ τους. Κι εκεί μένουν, σαν μια εξαιρετική πρόβα που έδωσε κάτι στέρεο, που θα κρατηθεί για την παράσταση, όπως και έγινε. Στο “Άλλα για τον Γλάρο δεν γνωρίζω” το παιχνίδι της φράσης που “σε αγγίζει” (trigger) αποκτά διαστάσεις σκηνής, με εξαιρετικά απόνερα καθώς ο Μπούρας επανέρχεται αργότερα λέγοντας “Στοπ” εκτός παιχνιδιού. Όμως μετά και όσο σκηνοθέτης και παραγωγός αναμετρώνται εκτός σκηνής, οι ηθοποιοί παίζουν το “εγώ ποτέ δεν”, κι ύστερα σπάει ο κώδικας του παιχνιδιού με την ατάκα του Τάσου Δέδε, “θέλω να πω κι εγώ μια ιστορία”. Γιατί να σταματήσεις την κλιμάκωση του παιχνιδιού που τόσο όμορφα επαναφέρει ο Μπούρας, κι ύστερα να εισάγεις κάτι άλλο, και μετά να το αναιρέσεις εντελώς; 

Θέλω να είμαι ειλικρινής οι δύο αυτές παραστάσεις: “Sadmen” και “ Άλλα για τον Γλάρο δεν γνωρίζω” έχουν όλα τα προσόντα να είναι πολύ καλύτερες παραστάσεις, γιατί όλα τα συστατικά είναι εκεί. Αν έκαναν ένα μικρό βήμα πίσω να δουν το έργο που φτιάχνουν, τότε θα έβλεπαν όλες εκείνες τις μικρές διορθώσεις ή κατευθύνσεις που δεν πήραν. Τότε οι πρόβες θα ολοκληρώναν ένα  έργο που θα γινόταν παράσταση και δεν θα παρακολουθούσα την παράσταση μιας ιδέας για ένα έργο.

Info Sadmen

Info Άλλα για τον γλάρο δεν γνωρίζω