Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα - Κριτική

1992 ξεκινά ο  Πόλεμος της Βοσνιακής Ανεξαρτησίας , στα πλαίσια των εμφυλίων συρράξεων της Γιουγκοσλαβίας. Για 1.425 ημέρες, η πόλη του Σαράγεβο, υπέστη τη μακρύτερη πολιορκία πρωτεύουσας στην ιστορία του σύγχρονου πολέμου.Η Σρεμπρένιτσα θα χαραχθεί στην μνήμη μας για την γενοκτονία 8000 Βόσνιων μουσουλμάνων κυρίως ανδρών. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, θα γίνει ανεξάρτητη χώρα με την συμφωνία του Ντέιτον που υπογράφηκε στο Παρίσι στις 14 Δεκεμβρίου 1995. 

Το έργο του Ματέι Βίζνιεκ “Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα”, ορμάται από τα ιστορικά γεγονότα, αλλά καταπιάνεται με τα κατάλοιπα του πολέμου, την απώλεια, το πένθος, την επιβίωση. Ο Βίμπκο σκοτώνεται την ημέρα που η αδελφή του Ίντα γεννά το μωρό της. Ο πόλεμος τελειώνει, οι γονείς του Βίγκαν και Γιάσμινσκα επαναπατρίζονται όσο η Ίντα βρίσκεται στο εξωτερικό, ως σεξεργάτρια. Η Γιάσμινσκα έχει εμμονή να βρει το λείψανο του γιου της και να το θάψει, για να μπορέσει επιτέλους ο γιος της να αναπαυθεί. Σε αυτή την διαδικασία ο Βίγκαν, θα βρεθεί να σκάβει παντού στο δάσος, ξεθάβοντας λείψανα άλλων νεκρών από άλλους πολέμους, κι όσο οι συγχωριανοί τους τους αντιμετωπίζουν καχύποπτα, τόσο εκείνοι πλησιάζουν όλο και πιο κοντά στο στόχο τους. 

Η παράσταση ξεκινά με ένα στιγμιότυπο που συνοψίζει την ζωή μέσα στον εμφύλιο πόλεμο, καθώς δύο συγγενείς ανταλλάσσουν εν μέσω προσβολών, τις ευχές για το καλωσόρισμα ενός μωρού, γιου και ανιψιού δύο ανθρώπων που τα σύνορα και η πολιτική έφερε αντιμέτωπους. Η επόμενη σκηνή είναι περισσότερο εικαστική, με τις εξαιρετικες ειδικές κατασκευές του Κωνσταντίνου Χαλδαίου, μια υπόμνηση του προσφυγικού διχασμού ανάμεσα στην πατρίδα που χάνει και την πατρίδα που αναζητά, μια συμβολική εικόνα ενός ανθρώπου σε στάση, μια φιγούρα που βλέπει προς δύο κατευθύνσεις, και βαδίζει μπρος-πίσω. Η γκροτέσκα φιγούρα, του συνοριοφύλακα, με τις βίαιες προθέσεις δίνει το τέμπο μιας άνισης μάχης, καθώς ο Βίγκαν και η Γιάμινσκα, επιστρέφουν σε ένα ερείπιο σπιτιού, εν μέσω κακεντρέχειας και εκμετάλλευσης από τους γείτονες και “φίλους”. Η παρουσία του Βίμπκο στο μετέωρο της ζωής και του θανάτου ως την ανάπαυση, είναι μια στιγμή ανέμελη, απλή, όμορφη, ανέπαφη του “κακού”, αν και χωρίς το “κακό” δεν θα υπήρχε. 

Η Αικατερίνη Παπαγεωργίου σκηνοθετεί ηθοποιούς με εξαιρετικό ταλέντο, και η παράσταση “Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα” γίνεται ένα αμάλγαμα διαφορετικών τεχνικών, γκροτέσκο, συμβολισμού, καμπαρέ, που ενσωματώνονται σε αυτή την συνθήκη της επιβιωτικής διάθεσης των ανθρώπων. Ο Βίγκαν του Δημήτρη Πετρόπουλου είναι ένας σιωπηλός ήρωας, μια φιγούρα μαρτυρική, απέραντα ανθρώπινη, μια ήσυχη, εσωτερική ερμηνεία. Η Μάνια Παπαδημητρίου, ως Γιάμινσκα και ως Τσατσά αν και διακριτά διαφορετική, ακολουθεί μια μέθοδο, πλέκει την ερμηνεία της γύρω από την σωματικότητα του χαρακτήρα, την απεύθυνση του βλέμματος, και εν συνεχεία “γίνεται” ο ρόλος. Ο Αλέξανδρος Βάρθης, γίνεται ακραία καρικατούρα των ρόλων που υποδύεται, το κάνει με τόση μαεστρία και τόση θέρμη, που είναι αδύνατον να μην σε γοητεύσει σκηνικά. Ο Τάσος Λέκκας και η Ελίζα Σκολίδη, είναι δύο εξαιρετικοί ηθοποιοί που αιχμαλωτίζουν με την παρουσία τους.

Όλα αυτά τα φαινομενικά “ετερόκλητα” στοιχεία συνθέτουν μια πολύ καλή παράσταση, φέρουν στον τόπο του θεάτρου, τις ψηφίδες των πολιτισμών των Βαλκανίων, σκάβουν τους τάφους της Ιστορίας και αποπειρώνται να θάψουν τους νεκρούς, αν και “θέλει κι οι ζωντανοί να δώσουν το αίμα τους”. 

Ταυτότητα παράστασης

Κείμενο: Ματέι Βίζνιεκ, Μετάφραση: Έρση Βασιλικιώτη, Σκηνοθεσία: Αικατερίνη Παπαγεωργίου, 

Σκηνικά: Μυρτώ Σταμπούλου, Κοστούμια: Ειρήνη Γεωργακίλα, Πρωτότυπη μουσική: Μαρίνα Χρονοπούλου, Κινησιολογία: Χρυσηίς Λιατζιβίρη, Σχεδιασμός Φωτισμού: Κωστής Μουσικός, Χορογραφία pole dancing: Mέλλω Διανελλάκη, Βοηθός Σκηνοθέτη: Αλεξάνδρα Μαρτίνη, Ειδικές κατασκευές: Κωνσταντίνος Χαλδαίος, Βοηθός ενδυματολόγου: Ίρις Μυρσίνη Σιδέρδη 

Παίζουν (αλφαβητικά): Αλέξανδρος Βάρθης, Τάσος Λέκκας, Μάνια Παπαδημητρίου, Δημήτρης Πετρόπουλος, Ελίζα Σκολίδη

Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή

Γραφιστική επεξεργασία: Indigo Creative

Επικοινωνία: Μαρίκα Αρβανιτοπούλου | Art Ensemble

Διεύθυνση παραγωγής: Φάνης Μιλλεούνης

Πληροφορίες

Θέατρο Μπέλλος: Κέκροπος 1, Πλάκα – Ακρόπολη, τηλ: 6948230899

Πρεμιέρα: Παρασκευή 27 Οκτωβρίου 2023

Μέρες και ώρες παραστάσεων: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 18:00 

Διάρκεια: 1 ώρα και 45 λεπτά

Τιμές εισιτηρίων: 14 ευρώ κανονικό, 12 ευρώ μειωμένο (ΑΜΕΑ, φοιτητικό, άνω των 65, ανέργων)

Προπώληση εισιτηρίων: more.com